این شماره سوره مسد
مقدمه:
به مناسبت ماه نزول قرآن، آیه یا آیاتی از قرآن از تفسیر شعاعی از قرآن انتخاب شده که در سی شماره تقدیم حضور می شود. امید است؛ مفید واقع شود.
سوره مَسَد صد و یازدهمین سوره در ترتیب مصحف شریف و ششمین سوره در ترتیب نزول است. این سوره مکی از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد.
این سوره را به جهت آخرین کلمه آن، «مَسَد» نامیده‌اند؛ همچنین به آن «تَبَّت» می‌گویند که اولین کلمه این سوره است و از آنجا که درباره ابولهب سخن می‌گوید، به آن سوره «ابولهب» نیز گفته می‌شود.
سوره مسد، ۵ آیه، ۲۲ کلمه و ۸۱ حرف دارد و به لحاظ حجم، جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) و قِصار (کوتاه) قرآن است
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
1 – تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ زيانكار باد دستان ابولهب و خود او هم زيانكار شد ابولهب که دایم در پی آزار و دشمنی پیغمبر بود با تمام اقتدار و دارایی نابود شد و دو دستش (که سنگ به رسول می‌افکند) قطع گردید. ابولهب به نام عبدالعُزّی و پسر عبدالمطّلب و عموی پیغمبر اكرم و مردی متمكن و ثروتمند بود. او به عنوان دشمن پیامبر و دشمن پیام و مسلك او بود. ایشان همسری دارد به نام امّ جمیل كه قرآن به او لقب «حَمّالَةُ الْحَطَب» داده است. این زن عمه معاویه و خواهر ابوسفیان است. ابولهب كه عموی پیغمبر است، از بنی هاشم است و با دختر حرب بن اُمیّه ازدواج كرد و از همان روز شروع دعوت پیامبر شدیدا با پیغمبر و دعوت او مبارزه نمود. قطعا در مكه زن و شوهری پیدا نمی شد كه به این اندازه پیغمبر اكرم را اذیت کرده باشند. این آیه با نفرین بر ابولهب، او را به ضایع ساختن دستاوردها و تلاش هایش تهدید کرد. نابود باد قدرت ابولهب، و نابود باد خودش.
2 – مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ مالش و دستاوردش به كارش نيامد ابولهب هیچ مقداری از انبوه مال و ثروتی که اندوخت و نیز هیچ یک از اعمال او به کارش نیامد و از هلاکتش نرهانید. در فرق «مال» و «ما کسب»، سه وجه گفته شده است: «مال» ثروت و «ما کسب» نتیجه عمل است؛ «مال» ثروت و «ما کسب» جاه و مقامى است که شخص آن را به دست آورده است؛ «مال» سرمایه و «ما کسب» درآمد آن است. در مجموع ما کسب فراتر و جامع تر از مال است و مال یکی از دستاوردهاست.
3 – سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ زودا كه به آتشى شعلهور در آيد و به زودي وارد آتشي ميشود كه داراي شعله فروزان است و این برخلاف تصور واهی برخی است كه خیال می كنند، ثروت برای انسان همه چیز است.
4 – وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ و زنش هيزمكش [و آتشافروز معركه] است خداوند در این سوره همسر ابولهب را «حمالة الحطب» حمل‌کننده هیزم می‌خواند، چراکه او برای آزار دادن پیامبر(ص)، جلوی پای او خار می‌ریخت. لذا بیان داشت: همسرش در حالي كه هيزم به دوش ميكشد. در واقع حمّالة الحطب هیزم كش بود، هیزم كش علیه خودش؛ او آتش علیه خودش ایجاد می كرد.
5 – فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ و ريسمانى از ليف خرماى تافته بر گردن دارد. در حالی که با ذلت و خواری طنابی از لیف خرما به گردن دارد. خود را به زحمت می اندازد، تا آتشی بر علیه خود برافروزد! و این حال انسان های نادان در لباس غیرت به خدایان، دین و یا غیر دین است. جهنمیانی که در قرآن از آن ها نامی برده شده است؛ قرآن کریم راجع به دوزخی بودن بعضی افراد مشخص خبرهایی داده‌اند که برخی از آن ها عبارتند از:
فرعون زمان حضرت موسی (ع): یَقْدُمُ قَوْمَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ، و ایشان را به آتش دوزخ می‌اندازد. چه بد جایگاهی که بدان وارد می‌شوند (هود 98 )؛
همسر نوح و همسر لوط: ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَقِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ، خداوند از میان کافران، زن نوح و زن لوط را مثل زده است. آنان همسر دو تن از بندگان خوب ما بودند و به آن دو خیانت کردند و آن دو نتوانستند در پیشگاه الهی کمترین کاری برای ایشان بکنند گفته شد: به دوزخ درآئید همراه با همه کسانی که بدان در می‌آیند ( تحریم 10)؛
ابولهب و همسرش (همین سوره – مسد 1-5 ).
سید حسن الحسینی