این شماره سوره فلق
مقدمه: به مناسبت ماه نزول قرآن، آیه یا آیاتی از قرآن از تفسیر شعاعی از قرآن انتخاب شده که در سی شماره تقدیم حضور می شود. امید است؛ مفید واقع شود.
سوره فلق سوره فَلَق صد و سیزدهمین سوره در ترتیب مصحف شریف و بیستمین سوره در ترتیب نزول است. این سوره از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. این سوره را فَلَق نامیده‌اند که از آیه اول آن گرفته شده است. نام دیگر این سوره، «مُعَوِّذَة» (پناه بردن) است که از واژه «عوذ: پناه بردن» در آیه اول گرفته شده است. سوره فلق و سوره ناس را مُعَوِّذَتین گویند. این دو سوره را به دلیل این که آن ها را در مواقع احساس خطر می‌خوانند، «مُشَقشَقَتَین» نیز گفته‌اند .
سوره فلق ۵ آیه، ۲۳ کلمه و ۷۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفصَّلات است. سوره فلق جزو چهار قل است، یعنی چهار سوره‌ای که با «قُل» آغاز می‌شوند. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
1 – قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ بگو به پروردگار فلق پناه مىبرم پیامبر! بگو: به پروردگار سپیده دم پناه می برم، خطاب اگر چه به پيغمبر است ولي تكليف متوجه به جميع مومنین است. «اعاذه» پناه بردن به كسي یا چیزی است از ترس شرّ هر شریر، اعم از: شيطان يا حيوانات موذي يا خطرات و بليات و مصائب و مانند آن پناه ببرد به خداي بزرگ و توانا. دستور استعاذه، متکی به امکان اجابت خداست. خداوند شخص پناه جوی مضطر را پناه می دهد. البته این به معنای توکل بی مبنا و به مجرد قول نيست. خواندن پروردگار (رب) به صفت مرتبط با اضطرار کسی که او را می خواند از آداب دعاست. که قرآن آن را می آموزد. برای نمونه فرمود: أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ، از ظلمت دنیا و ظلمت شب و مصائب آن به پروردگار سپیده دم پناه می برم.
2 – مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ از شر آنچه آفريده ای خدای شکافنده سپیده دمان مرا از زیان مخلوقاتی که با انحرافشان از قوانین الهی به انسان و از شر شرارت بد اندیشان و شریران به تو پناه می آورم. در ميان تمام شرور به سبب اهمیت نام سه شرّ در اين سوره آمده است: – شرور پنهان در تاريكى‌ها: «مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ»؛ – شرور زبان‌هاى ناپاك: «مِنْ شَرِّ النَّفَّاثاتِ فِي الْعُقَدِ»؛ – شرور حسادت‌ها و رقابت‌هاى منفى: «وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ».
3 – وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ و از شر شب چون در آيد و از زیان شب هنگامی که با تاریکی اش درآید. نه تنها از برآمدن انواع حیوانات موذی و انسان های فاسق و فاجر که برای ضربه زدن به انسان در کمین اند؛ بلکه از شرایط عدم اطمینان و فقدان امنیت و از اطاق های ناپیدایی که برای انسان های تحت ستم انواع مکرها و حیله ها را رقم می زنند. نکته آن که آنچه خدا آفریده خیر است: الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ، همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده (سجده 7) ولی هر چيزى اگر در مسير صحيح خود قرار نگيرد، شرّ مى‌شود. مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ، تولید شرارت از مخلوق است. شرّ مطلق هم وجود ندارد و خداوند چنین موجودیتی را نيافريده است. به قول مولوی شاید اموری شرّ ديده مى‌شوند و لی حامل خیری باشند، مولوى مى‌گويد: زهر مار، آن مار را باشد حيات ليك آن، آدمى را شد ممات پس بَد مطلق نباشد در جهان بَد به نسبت باشد، اين را هم بدان
4 – وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ و از شر دمندگان افسون در گره ها و از شرّ زنان افسونگر که (به جادو) در گره‌ها بدمند. برخی «نفاثات» را به معنی «زنان ساحره» تفسیر کرده‌اند آن ها که در گره‌هایی می‌دمند و به این وسیله سحر می‌کنند. برخی دیگر به زنان وسوسه‌گر می‌دانند. بعضی نیز نفاثات را به «نفوس شریره» و یا حتی «جماعت های وسوسه‌گر» که با تبلیغات مستمر خود تصمیماتی را می سازند و یا سست و بی اثر می کنند. شاید در نظر گرفتن مفهوم عام و جامع برای آیه مناسب تر باشد.
5 – وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ و از شر [هر] حسود آنگاه كه حسد ورزد «حَاسِدٍ»: حسود. بدخواه. کسی که زوال نعمت دیگران را می‌خواهد.. «حسد» یک خوی زشت و شیطانی است که بر اثر عوامل مختلف مانند ضعف ایمان و تنگ نظری و بخل در وجود انسان پیدا می‌شود، و به معنی درخواست و آرزوی زوال نعمت از دیگری است و حسد سر چشمه بسیاری از گناهان و از بین برنده ایمان است. ولی هرچه هست می تواند منشاء آسیب به دیگری باشد. از این رو فرمود: از شر هر حسودي هنگامي كه حسد ميورزد. باید به خدا پنا برد.
سید حسن الحسینی