این شماره سوره ماعون
مقدمه:
به مناسبت ماه نزول قرآن، آیه یا آیاتی از قرآن از تفسیر شعاعی از قرآن انتخاب شده که در سی شماره تقدیم حضور می شود. امید است؛ مفید واقع شود. آشنایی با سوره: سوره ماعُون صد و هفتمین سوره در ترتیب مصحف شریف و هفدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده‌است.
این سوره از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد . این سوره را «ماعون» و سوره «أَرَأَیْتَ الَّذِی» نامیده‌اند. نام ماعون از انتهای سوره و نام «أَرَأَیْتَ الَّذِی» از آغاز سوره گرفته شده‌است.
سوره ماعون ۷ آیه، ۲۵ کلمه و ۱۱۴ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفصّلات (سوره‌های دارای آیات کوتاه) است.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
1 – أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ آيا ملاحظه كردهاى كسى را كه روز جزا را انكار مىكند؟ از آنجا که موضوعاتی مانند نفاق و ریا است. در مکه میان گروه مسلمانان موجود و مشهور نبوده است. نظر سید قطب و برخی دیگر که حداقل نیمی از سوره را مدنی می دانند به نظر صحبح می رسد. ولی مخاطب می تواند نیز عام باشد. خطاب به پیامبر و دیگر مومنان بیان می دارد، منکرین نسبت به قیامت را ملاحظه کرده اید؟ آنان چند ویژگی دارندکه در آیات بعد به آن ها می پردازد. 2 – فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ اين همان كسى است كه يتيم را مىراند در توصیف مکذبین به «یوم الدین» آن که اولا، این همان شخص بی رحم است که یتیم را از خود دور می کند. حمایت از یتیم در آیات متعدد آمده است و مومنین مکلف شده اند تا به امور آنان اهتمامی سازنده داشته باشند.
3 – وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ و بر اطعام بينوا، ترغيب نمىكند ثانیا، در توصیف دیگر مکذب به یوم الدین آن که، او خود اهتمام ندارد و ديگران را نیز به اطعام مسكين تشويق نميكند. تا خود مطرود نشود؛ لذا او بخل را ترویج می کند. به تعبیر تفسیر احمد آن که “معنای درست ایمان به خدا و دین، مستلزم رسیدگی و توجه به خلق خدا و امور جامعه و وضعیت مردم است، در غیر این صورت ایمان در کار نیست”.
در این خصوص در آیه نظیر فرمود: و َالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ، کسانی که طلا و نقره را گنجینه (و ذخیره و پنهان) میسازند، و در راه خدا انفاق نمیکنند، به مجازات دردناکی بشارت ده (سوره توبه 34)..
4 – فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ پس واى بر آن نمازگزاران ثالثا، در توصیف دیگر مکذب به یوم الدین، فرمود: وای بر برخی از نمازگزاران! وصف اینان به آیه بعد موکول شد.
5 – الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ همان كسانى كه از نماز خويش غافلند کسانی که از نماز خود غافل و نسبت به آن سهل انگارند. نسبت به وقت آن، اهمیت آن ، توجه بدان، غفلت از ظاهر و یا باطن آن. آری! اینان نیز اهل غفلت از محضر خداوند و حیات اخروی هستند.
6 – الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ كسانى كه ايشان [در نماز هم] رياكارى مىكنند رابعا، همانان که اگر طاعتی کنند؛ اشتغال به ریا و خود نمایی دارند. اینان نیز اهل غفلت از محضر خداوند و حیات اخروی هستند. نماز و نیاز ریاکار، سودی به حال او و برای افزایش حضورش که از کارکرد های ذکر است ندارد. نکته آن که «ریا» نوعی از شرک است که رسول خدا بنا به نقل در مورد آن فرمود: الشِّركُ أخفى في أمَّتي من دَبيبِ النَّملِ علَى الصَّفا في اللَّيلةِ الظَّلماءِ وأدناهُ أن تُحبَّ علَى شيءٍ منَ الجَورِ ، أو تُبْغِضَ علَى شيءٍ منَ العَدلِ وَهَلِ الدِّينُ إلَّا الحبُّ في اللَّهِ والبُغضُ في اللَّهِ ؟ قالَ اللَّهُ تعالى : قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ. شرک در امت من نهفته تر از خزیدن مورچه ها بر خط در شب تاریک است و پست ترین چیز آن است که دوست داشتن چیزی که ظلم است، یا نفرت از چیزی که عادلانه است، آیا دینی غیر از محبت وجود دارد از خدا و نفرت به خاطر خدا؟ خداوند متعال فرمود؛ بگو: اگر خدا را دوست دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد.
7 – وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ و از دادن ابزار زندگی به دیگری را باز مىدارند. خامسا، آنان که ماعون را باز می‌دارند. ماعون نام چیزهایی است که مردم به‌یکدیگر عاریت می‌دهند. به این معنا که آنان از بلا عوض دادن و یا قرض دادن وسایل و ابزار ضروری زندگی دریغ می ورزند؛ اینان نیز اهل غفلت از محضر خداوند و حیات اخروی هستند.
سید حسن الحسینی