بدون تنزیه و پاک انگاری دیگران، مدت‌ها بود به اعواجاج و بد رفتاری‌های مشمئزکننده مسلمانان با خود و با دیگر ملل و دیگر نحله‌های فکری و پیامدهای آن فکر می‌کردم. ابتدا موضوعاتی مانند؛ رحمانیت فراموش شده دین حنیف، کنار نهادن عاملیت انسان و فردیت فربه حقوقی او در دستگاه آفرینش و دین حنیف، رواج سلفی‌گرایی تکفیری و اخباری‌گری، ستیزه جویی و انقلابی‌گرایی، امت‌گرایی در مناسبات ناهمخوان عصر ملت‌گرایی و بالاخره استبداد دینی؛ توجه مرا جلب کرد. تالیف «کتاب رحمانیت اسلام» در این راستا شکل گرفت. پس از مدتی با کمی مداقه در مذهب‌گرایی‌های بعضا تعصب‌آلود و مملو از خرافات، که همگی بعد از اسلام نخستین پدیدار شده‌اند؛ به زلال حقیقت در پیام پیامبری می‌اندیشیدم. تا این که از آغشته شدن و اختلاط دین و قدرت و کارکرد‌های انحرافی و نتایج پر خسارت آن برای دوگانه «دین و ملت»، تکرار خاطرات قرون وسطای اروپا و درس‌های حاصل از آن؛ توجه مرا بیش از پیش جلب نمود.