روز اول ماه مبارک رمضان
این شماره سوره مطفیین آیات 1- 3
مقدمه:
به مناسبت ماه نزول قرآن، آیه یا آیاتی از قرآن از تفسیر شعاعی از قرآن انتخاب شده که در سی شماره تقدیم حضور می شود. امید است؛ مفید واقع شود.
وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ
واى بر كم‌فروشان (کاهش دهندگان حقوق مردم)
اين سوره با تهديد اهل تطفيف و كم‌فروشى در اندازه، كيل و وزن آغاز شده و كم‌فروشان را تهديد مى‌كند؛ از این رو کم‌فروشى از گناهان کبیره است (1). واى بر كم‌فروشان یا همان کاهش دهندگان حقوق مردم (2). حقوق مردم ابعاد و پیچیدگی‌های بسیار دارد. از تحقیر و به حساب نیاوردن آنان در امور، کم‌فروشی به آنان، اکل مال به باطل، تا تعدی به جان و ناموس و مانند آن را شامل می‌شود. اصولا، رعایت حق‌الناس، عبادت خداست (3).
“تطفيف” در مناسبات بین فردی، به معناى نقص در حقوق دیگری است كه خداى تعالى از آن نهى كرده و آن را افساد در زمين معرفی نمود. در آیه نظیر از شعيب (ع) حكايت شده كه به قوم خود گفت: وَ يا قَوْمِ أَوْفُوا اَلْمِكْيالَ وَ اَلْمِيزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوااَلناسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِي اَلْأَرْضِ مُفْسِدِينَ، اى قومِ من، پيمانه و ترازو را با عدالت كامل كنيد و از اجناس مردم نكاهيد و در زمين فساد نورزيد (هود 85).
در ادامه، آیات سوره، به توصيف “مطففين” می‌پردازند.
2 – الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ
(آنان) چون از مردم پيمانه ستانند تمام ستانند
توصیف نخست مطففین آن که، آن ها وقتي براي خود كيل ميكنند؛ حق خود را به طور كامل ميگيرند.
3 – وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ
و چون به ايشان پيمانه دهند يا برايشان [كالايى] بركشند، كم مىگذارند
در توصیف دوم بیان می‌دارد آنان چون برای دیگران انداره، پیمانه و یا وزن کنند، کم می‌دهند. «کم فروشی»، زیر پا گذاشتن پیمان معامله و تعرض به حقوق خریدار و مشتری و تحصیل مال حرام است و آثار تباه کننده‌ای از جمله، نقض برخی از پیمان‌ها و هنجارهای تجاری، از بین رفتن اعتماد متقابل و نوعی خیانت برای جلب منفعت بوده و از گناهان بزرگ است.
——————————————————————————-
1. جواهر الکلام ج۱۳، ص۳۲۰.
2. انواع تطفیف وجود دارد: نظیر این آیه بیان می دارد: فَستَخَفَّ قَومَهُۥ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُم كَانُواْ قَوما فَاسِقِينَ (زخرف 54).
3. «حق الناس» عبارت است از هر حقی که متعلق به دیگری یا دیگران باشد، اعم از مالی و غیرمالی. «حق‌الله » اما حقوقی است که انسان در رابطه با خداوند باید رعایت کند؛ مانند انجام عبادات. بنا به نقل، امام صادق فرمود: مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنْ أَدَاءِ حَقِّ الْمُؤْمِنِ، عبادتی بهتر از پرداخت حق الناس نیست (الکافی، ج2، ص170). ضمن آن که عقوبت در قرآن بار بر «ظلم» است و بخش اعظم ظلم تعدی به دیگری است.